ترس یک احساس طبیعی، قدرتمند و ابتدایی در انسان است. ترس شامل یک پاسخ بیوشیمیایی کلی و نیز یک پاسخ احساسی فردی قوی است. ترس به ما، به سبب وجود خطر آسیب دیدن یا تهدید، چه فیزیکی باشد و چه روانی، هشدار میدهد.
گاهی اوقات ترس از تهدیدهای واقعی ناشی میشود اما میتواند از خطرات خیالی نیز ناشی شود. ترس همچنین میتواند نشانهای از برخی اختلالات سلامت روانی از جمله اختلال هراس (panic disorder)، اختلال اضطراب اجتماعی (social anxiety disorder)، فوبیاها(phobias) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) باشد.
ترس از دو واکنش اولیه به برخی از انواع تهدید درک شده تشکیل شده است:
پاسخ بیوشیمیایی
پاسخ احساسی
♦️پاسخ بیوشیمیایی
ترس یک احساس طبیعی و مکانیزمی برای بقا است. وقتی ما با یک تهدید درک شده مواجه میشویم، بدنهایمان به روشهای خاصی به آن واکنش نشان میدهند. واکنشهای فیزیکی به ترس شامل عرق کردن، افزایش ضربان قلب و بالا رفتن سطح آدرنالین است که ما را بسیار هوشیار میکند. این پاسخ فیزیکی به عنوان پاسخ «ستیز و گریز» نیز شناخته میشود البته بجز ستیز و گریز گاه فریز هم رفتاریست برای بقاو زنده ماندن که در آن بدن، خود را برای مقابله با خطر یا فرار از آن آماده میکند. این واکنش بیوشیمیایی احتمالا یک توسعه تکاملی است و یک پاسخ خودکار است که برای بقای ما حیاتی است.
♦️پاسخ احساسی
از سوی دیگر، واکنش احساسی به ترس، بسیار شخصی است. از آن جا که ترس شامل برخی از واکنشهای شیمیایی مشابه در مغز است که احساسات مثبتی مثل شادی و هیجان نیز آن واکنشها را انجام میدهند، احساس ترس تحت شرایط خاصی میتواند به عنوان سرگرمی دیده شود، مانند وقتی که شما فیلمهای ترسناک را تماشا میکنید. برخی از افراد به اصطلاح، جوینده آدرنالین هستند و در ورزشهای شدید و دیگر شرایط هیجانزای ناشی از ترس موفق میشوند. دیگران واکنش منفی نسبت به احساس ترس دارند و از شرایط ایجاد ترس به هر قیمتی اجتناب میکنند.
اگر چه واکنش فیزیکی یکسانی وجود دارد، اما بسته به فرد، تجربه ترس ممکن است مثبت یا منفی درک شود.
♦️ویژگیها ترس چیست؟
پنح مورد از ویژگیها ترس به صورت زیر است:
ترس، فیزیکی است: ترس در ذهن شما تجربه میشود اما باعث یک واکنش فیزیکی قوی در بدن شما میشود. به محض اینکه شما ترس را تشخیص میدهید، آمیگدال شما (یک عضو کوچک در میانهی مغز) شروع به کار میکند. آمیگدال به سیستم عصبی هشدار میدهد و به این ترتیب، پاسخ ترس, بدن را به حرکت در میآورد. در این مرحله، هورمونهای استرس مثل کورتیزول و آدرنالین آزاد میشوند. فشار خون و ضربان قلب افزایش پیدا میکند و ریتم تنفش نیز تندتر میشود. حتی جریان خون نیز تغییر میکند. خون در واقع، از قلب به سمت اعضای دیگر بدن جاری میشود و این کار را برای شما آسانتر میکند که برای دفاع از خود مشت بزنید و یا برای حفظ جان خود، بدوید و فرار کنید. در یک جمله، بدن در حال آماده باش برای مکانیزم «ستیز یا گریز» است.
ترس میتواند شما را عصبانی کند: وقتی قسمتی از مغز برافروخته میشوند، قسمتهای دیگر در حال از کار افتادن هستند. هنگامی که آمیگدال ترس را احساس میکند، قشر مخ (ناحیهای از مغز که مسئول استدلال و قضاوت است) دچار اختلال میشود، بنابراین اکنون اتخاذ تصمیمات خوب یا تفکر واضح دشوار است. در نتیجه، ممکن است جیغ بکشید و دستهایتان را بالا بگیرید یا واکنشهای از این دست داشته باشید.
ترس میتواند لذتیخش باشد: چرا بعضی از مردم، عاشق چیزهایی مثل ترن هوایی، خانهی ارواح ،پرش از ارتفاع ، حرکات پر خطر و فیلمهای ترسناک هستند و از اینکه در لحظات پراسترس و ترسناک باشند، لذت میبرند؟ دلیل این موضوع، این است که وقتی که سفر یا فیلم تمام میشود، هیجان لزوما پایان نمییابد. از طریق فرآیند انتقال هیجان، بدن و مغز، حتی پس از اینکه تجربه ترسناک به پایان رسید، تحریکشده باقی میمانند. در طی تماشای یک صحنه ترسناک، مغز مقدار زیادی از یک ماده شیمیایی به نام دوپامین را تولید خواهد کرد که موجب لذت میشود.
ترس، همان فوبیا نیست: اگر شما بعد از تماشای فیلم «اره» کمی در مورد شنا کردن در اقیانوس نگران هستید، این فیلم کاری را که قرار بود انجام دهد، انجام داده است. اما اگر صرفا با راه رفتن در ساحل، خود را وحشتزده، آسیبدیده و در خطر و ناتوان از عمل کردن مییابید، ممکن است چیزی بیش از ترس را تجربه کنید. تفاوت بین ترس و فوبیا ساده است. ترس واکنشهای معمول به رویدادها یا اشیا هستند. اما وقتی ترس با توانایی عملکرد و حفظ کیفیت زندگی شما تداخل پیدا میکند، ترس تبدیل به فوبیا میشود. اگر به خاطر ترس از آب، عنکبوت و یا مردم اقدامات شدیدی انجام دهید، ممکن است فوبیا داشته باشید.
ترس شما را ایمن میکند: ترس یک وضعیت طبیعی و بیولوژیکی است که مهم است همهی ما آن را تجربه کنیم، زیرا ما را سالم نگه میدارد. ترس یک احساس پیچیده انسانی است که میتواند مثبت و سالم باشد اما میتواند عواقب منفی نیز داشته باشد. اگر ترس و یا فوبیا بر زندگی شما به روشهای منفی و نامناسب تاثیر میگذارد، با متخصصان اصلی خود صحبت کنید که میتوانند به شما در تعیین نوع درمانی که ممکن است نیاز داشته باشید کمک کنند.
نشانههای ترس چیست؟
ترس اغلب شامل علائم فیزیکی و احساسی است. هر فرد ممکن است ترس را به طور متفاوت تجربه کند و این بدلیل تفاوت های فردی در بین انسانها ست، اما برخی از علائم و نشانههای معمول آن عبارتند از:
درد قفسه سینه
لرز
خشک شدن دهان
حالت تهوع
سریع شدن ضربان قلب
تنگی نفس
عرق کردن
لرزیدن
ناراحتی معده
علاوه بر علائم فیزیکی ترس، افراد ممکن است علائم روانی غرق شدن، ناراحتی، احساس خارج از کنترل بودن، یا احساس مرگ قریبالوقوع را تجربه کنند.
?فوبیا نوعی انحراف از واکنش ترس طبیعی ست?. در این جا، ترس به سمت یک شی یا موقعیت هدایت میشود که خطر واقعی را نشان نمیدهد. اگر چه شما میدانید که این ترس غیرمنطقی است اما نمیتوانید به واکنش کمک کنید. با گذشت زمان، با تداوم ترس از واکنش ترس، ترس بدتر و شدیدتر میشود.
ترس/fear
دلیل وقوع انواع ترس چیست؟
ترس بسیار پیچیده است. برخی از ترسها ممکن است ناشی از تجربه یا ضربه روحی باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ترس از چیز دیگری مانند از دست دادن کنترل را به طور کامل نشان دهند. با این حال، ترسهای دیگری نیز ممکن است رخ دهند چون باعث علائم فیزیکی مثل ترس از ارتفاع میشوند چون باعث میشوند که شما احساس سرگیجه و تهوع بکنید. برخی از محرکهای رایج ترس عبارتند از:
اشیا یا موقعیتهای خاص (عنکبوت، مار، ارتفاع، پرواز و غیره)
حوادث آینده
تصور کردن بعضی وقایع
خطرات زیستمحیطی واقعی
علت ناشناخته
ترسهای خاص ذاتی هستند و ممکن است به طور تکاملی تحت تاثیر قرار گیرند زیرا به بقا کمک میکنند. در مورد دیگر ترسها، چیزهایی یاد گرفته میشود و تجربیات آسیبزا مرتبط میشوند.
♦️انواع ترس
برخی از انواع مختلف اختلالات اضطرابی که با ترس مشخص میشوند عبارتند از:
بازارهراسی(Agoraphobia)
اختلال اضطراب کلی (Generalized anxiety disorder)?GAD
اختلال وحشت (Panic disorder)
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
اختلال اضطراب جدایی
اختلال اضطراب اجتماعی
فوبیاهای خاص
درمان انواع ترس چیست؟
مواجهه به اندازه بموقع و طبقه بندی شده ی مکرر با موقعیتهای مشابه منجر به آشنایی با شرایط ترس میشود، که میتواند به طور چشمگیری هر دو واکنش ترس را کاهش دهد. این رویکرد اساس برخی درمان فوبیاها را شکل میدهد که به کاهش آرام پاسخ ترس با آشنا کردن آن بستگی دارد. درمانهای ترس از ترس که مبتنی بر روانشناسی ترس هستند، معمولا بر تکنیکهایی مانند پذیرش
احترام گزاری
?حساسیتزدایی منظم و ?غرقه شدن در ترس تمرکز میکنند. هر دو تکنیک، بوسیلهی پاسخهای فیزیولوژیکی و روانشناختی بدن برای کاهش ترس کار میکنند.
♦️حساسیتزدایی سیستماتیک
با حساسیتزدایی سیستماتیک، شما به تدریج از طریق سمت موقعیتهای مواجهه با ترسها هدایت میشوید. برای مثال، اگر از مارها میترسید، ممکن است اولین جلسه را با درمانگر خود در مورد مارها صحبت کنید. به آرامی در جلسات بعدی، درمانگر شما را از طریق نگاه کردن به تصاویر مارها، بازی با مارهای اسباببازی و در نهایت دست زدن به یک مار زنده هدایت میکند. این امر معمولا با یادگیری و استفاده از تکنیکهای جدید مقابله برای مدیریت پاسخ ترس همراه است.
♦️غرقه شدن
غرقه شدن نیز یک نوع تکنیک مواجهه است که میتواند کاملا موفق باشد. این تکنیک بر اساس این فرض است که فوبیا، رفتاری است که آموخته شده است و فرد باید آن را از یاد ببرد. با استفاده از نکنیک غرقه شدن، تا زمانی که ترستان کاهش یابد، در معرض مقدار زیادی از اشیاء ترسناک یا یک موقعیت ترسناک برای مدت زمان طولانی، قرار خواهید گرفت. مثلا اگر از هواپیما میترسید، به هر ترتیب وارد هواپیما میشوید تا با ترس خود مواجه شده باشید.
در واقع هدف این است که شما از اضطراب شدید و وحشتهای بالقوه خود گذر کنید و به جایی برسید که میتوانید با ترسهای خود روبرو شوید و در نهایت ترس خود را کنار بزنید. این روش، میتواند با تقویت کردن یک واکنش مثبت (در حالی که در موقعیت خطر نیستید) به وسیلهی یک رویداد ترسناک (بودن در آسمان در هواپیما) به شما کمک کند و در نهایت شما را از ترس دور کند.
در حالی که این درمانها میتوانند بسیار موثر باشند، مهم است که چنین رویکردهای مقابلهای تنها با راهنمایی یک متخصص رواندرمانگر با مدرک معتبر آموزشدیده انجام شوند.
ترس/fear
راه کنار آمدن با انواع ترس چیست؟
همچنین اقداماتی وجود دارند که میتوانید آنها را برای مقابله با ترس در زندگی روزمره انجام دهید. چنین استراتژیهایی بر مدیریت اثرات فیزیکی، عاطفی و رفتاری ترس تمرکز دارند. برخی از کارهایی که میتوانید انجام دهید عبارتند از:
حتما از حمایت اجتماعی برخوردار شوید. داشتن افراد حامی در زندگی میتواند به شما کمک کند که احساس ترس خود را مدیریت کنید.
ذهنآگاهی را تمرین کنید. با این که شما همیشه نمیتوانید از احساسات خاصی جلوگیری کنید اما ذهنآگاهی میتواند به شما در مدیریت آنها و جایگزین کردن افکار منفی با افکار مفیدتر کمک کند.
از تکنیکهای مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، آرمیدگی پیشرونده عضلانی و تجسم رهایی استفاده کنید.
مراقب سلامتی خود باشید. غذای خوب بخورید، به طور منظم ورزش کنید و هر شب خواب کافی داشته باشید.
اگر میتوانید با ترس خود روبرو شوید: اگر همیشه از موقعیتهایی که باعث ترستان میشوند دوری کنید، ممکن است نتوانید کارهایی که میخواهید انجام دهید و یا کارهایی که باید انجام دهید، را انجام دهید. همین ترس باعث میشود که نفهمید که آیا وضعیت همیشه آن طور که انتظار دارید بد است یا خیر، بنابراین شانس این را از دست میدهید که بفهمید چگونه ترسهای خود را مدیریت کنید و اضطراب خود را کاهش دهید. اگر وارد این چرخه شوید، مشکلات اضطرابتان افزایش مییابند. قرار دادن خود در معرض ترس میتواند یک راه موثر برای غلبه بر این اضطراب باشد.
خودتان را بشناسید:
بیشتر در مورد ترس و اضطراب خود تحقیق کنید و بیشتر یاد بگیرید. یک دفتر یادداشت برای اضطراب خود داشته باشید
(self monitoring )
و درون آن، در مورد زمانی که دچار اضطراب میشوید و چگونگی آن بنویسید هر چه ریز تر و با جزییات بیشتر بهتر. اهداف بسیار کوچک و دستیافتنی را برای مواجهه و روبرو شدن با ترسهایتان تعیین کنید. سپس چیزهایی را با خود به همراه داشته باشید که در مواقعی که ترسیدهاید و یا مضطرب شدهاید، به شما کمک میکنند و مایهی آرامش شما میشوند. این میتواند یک روش موثر برای پرداختن به باورهای اساسی اشتباهی باشد که پشت اضطراب مخفی شده اند.
?جمعبندی نهایی در مورد انواع ترس
ترس یک احساس انسانی مهم است
که میتواند به حفاظت از شما در برابر خطر و تهدید کمک کند و شما را برای اقدام آماده کند، اما میتواند منجر به احساسات طولانیمدت اضطراب نیز بشود. پیدا کردن راههایی برای مدیریت ترس میتواند به شما کمک کند بهتر با این احساسات کنار بیایید و از طولانی شدن اضطراب جلوگیری کنید.